Khi nhắc đến lịch sử xe hơi, người ta thường nhớ ngay đến Karl Benz, Gottlieb Daimler hay Wilhelm Maybach – những “ông tổ” của ngành công nghiệp ô tô hiện đại. Thế nhưng, ít ai biết rằng, từ thế kỷ XVII, một linh mục Dòng Tên người Bỉ đã đặt nền móng cho khái niệm phương tiện tự hành: Ferdinand Verbiest.

Từ thần đồng xứ Pitthem đến nhà khoa học triều đình Khang Hy

Sinh năm 1623 tại Pitthem (khi đó thuộc Hà Lan, dưới quyền cai trị Tây Ban Nha), Ferdinand Verbiest sớm được công nhận là thần đồng. Sau khi gia nhập Dòng Tên, ông nghiên cứu sâu rộng triết học, thần học, toán học và thiên văn học. Năm 1655, Verbiest nhận bằng tiến sĩ và được sai đi truyền giáo tại Trung Quốc.

Tại đây, ông lấy tên Hán là Nam Hoài Nhân, trở thành nhà thiên văn, toán học, địa lý và phiên dịch trong triều đình nhà Thanh. Với tư duy khoa học xuất sắc, Verbiest nhanh chóng trở thành cố vấn thân cận của Hoàng đế Khang Hy – một vị vua đặc biệt yêu thích khoa học phương Tây.




Chiếc xe “hơi nước” dài 65 cm

Năm 1672, cha Verbiest thử nghiệm chế tạo một cỗ máy có thể tự vận hành mà không cần sức kéo. Mô hình dài khoảng 65 cm, chưa đủ để chở người, nhưng dựa trên nguyên lý tương đồng với xe hơi hiện đại: một nồi hơi hình tròn được đốt nóng bên dưới, sinh hơi dẫn qua ống đến tuabin, từ đó làm quay bánh xe sau.

Phát minh này được cha ghi chép trong tác phẩm Astronomia Europaea (Thiên văn châu Âu). Dù bản vẽ gốc không còn, các kỹ sư Đại học Kỹ thuật Ingolstadt (Đức) đã mô phỏng lại và chứng minh cỗ máy hoàn toàn khả thi về mặt kỹ thuật – một bước đi tiên phong trước cả hơn hai thế kỷ so với xe hơi chở người đầu tiên.

Người mở đường thầm lặng

Dù không trực tiếp khai sinh ngành công nghiệp ô tô, linh mục Ferdinand Verbiest xứng đáng được ghi nhận như một người mở đường. Từ tinh thần say mê học hỏi đến khát vọng khám phá, cha để lại dấu ấn không chỉ trong lĩnh vực truyền giáo mà còn trong lịch sử khoa học kỹ thuật.

Chiếc “xe hơi” của Verbiest có thể chưa đưa con người lăn bánh trên đường, nhưng đã mở ra một ý niệm: phương tiện có thể tự vận hành. Và chính ý niệm ấy là hạt mầm cho cuộc cách mạng giao thông sau này.